ThS.BS.CKI.BS Nội trú Nguyễn Mạnh Tuấn
Bác sĩ Khoa Nội Tim mạch – Thần Kinh, Bệnh viện Đa khoa Hồng Hưng
Tiêm Botulinum Toxin (Toxin A) là một kỹ thuật mới trong điều trị các bệnh lý về thần kinh giúp người bệnh chữa được các chứng đau mạn tính, dai dẳng mà các phương pháp điều trị khác kém hiệu quả. Bệnh viện Đa khoa Hồng Hưng đã ứng dụng kỹ thuật này từ đầu năm 2024, điển hình như 2 ca bệnh sau.
Ca 1: Bệnh nhân N.T.C 78 tuổi, ngụ tại Trảng Bàng, Tây Ninh. Bệnh nhân vào viện vì đau da vùng đỉnh đầu khoảng trên 10 năm, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và cuộc sống. Bệnh nhân đã điều trị tại nhiều bệnh viện ở TP.HCM nhưng tình trạng vẫn không cải thiện. Sau khi thăm khám, bệnh nhân được điều trị bằng kỹ thuật tiêm Botox dưới da. Tình trạng đau của bệnh nhân giảm hơn 60% so với lúc đầu chỉ sau 01 ngày và sau đó càng giảm dần theo thời gian. Bệnh nhân rất hài lòng về hiệu quả điều trị giảm đau của Botulinum Toxin.
Ca 2: Bệnh nhân N.V.M 79 tuổi, ngụ tại TP.HCM. Bệnh nhân bị đau thần kinh vùng Zona da mặt và đỉnh đầu dai dẳng, đã đi điều trị nhiều nơi với nhiều loại thuốc nhưng bệnh vẫn không khỏi. Bệnh nhân sau đó được chỉ định tiêm Botulinum Toxin. Tình trạng hiện tại của bệnh nhân đã hết đau vùng da bị Zona.
Botulinum Toxin là gì?
Botulinum Toxin là những protein có nguồn gốc từ vi khuẩn Clostridium botulinum và được tổng hợp thành dược phẩm sử dụng trong lâm sàng. Những sản phẩm sinh học này thường được tiêm vào cơ bắp nhằm ức chế khu trú sự phóng thích acetycholine tại khớp nối thần kinh cơ. Khi được tiêm vào cơ trơn, Botulinum toxin cũng tác động lên đầu tận cùng của sợi thần kinh tự chủ cholinergic gây ra sự ức chế co cơ trơn hoặc ức chế hoạt động tiết của các tuyến gần đó. Ngoài ra, nó cũng ức chế sự phóng thích các peptide gây viêm tại các tận cùng của sợi thần kinh dẫn truyền đau.
Trong thực hành lâm sàng, Botulinum Toxin gồm có 2 loại là Botulinum Toxin type A và Botulinum Toxin type B. Botulinum Toxin type A được sử dụng rộng rãi gồm 2 chế phẩm chính là Onabotulinum Toxin A (biệt dược là Botox) và Abobotulinum Toxin A (biệt dược là Dysport).
Botulinum Toxin được chỉ định trong trường hợp nào?
- Điều trị các loạn trương lực cơ khu trú: loạn trương lực cơ cổ (cervical dystonia), co thắt mi mắt nguyên phát (primary blepharospasm), loạn trương lực hàm miệng (oromandibular dystonia), loạn trương lực cục bộ bàn tay (focal hand dystonia), loạn phát âm co thắt (spasmodic dysphonia).
- Co thắt nửa mặt (hemifacial spasm).
- Co cứng cơ (spasticity): co cứng cơ sau đột qụy, co cứng cơ sau viêm não, co cứng cơ sau viêm tủy.
- Hội chứng người cứng đờ (stiff person syndrome).
- Đau thần kinh: đau thần kinh sau Zona, đau thần kinh sinh ba, đau thần kinh đái tháo đường, đau thần kinh sau chấn thương dây thần kinh, đau có căng nguyên thần kinh.
- Đau đầu migraine.
Những trường hợp nào không được chỉ định điều trị bằng Botox?
- Bác sĩ chuyên khoa thần kinh thăm khám người bệnh kỹ lưỡng để ra quyết định điều trị bằng Botulinum Toxin.
- Tiêm Botulinum Toxin với liều lượng thích hợp theo khuyến cáo vào các vị trí bệnh lý mà bác sĩ đã tính toán trước tùy theo từng bệnh nhân.
Lưu ý:
- Sau tiêm, bệnh nhân không massage vùng tiêm trong vài ngày đầu.
- Các loại thuốc điều trị bệnh nền khác thì vẫn có thể sử dụng bình thường sau khi tiêm.
Sử dụng Botox có an toàn không?
- Botulinum Toxin được dung nạp tốt và khá an toàn ở nhiều bệnh khác nhau. Các Botulinum Toxin có hoạt tính khu trú trong vùng được tiêm nên thường không tương tác với các thuốc toàn thân.
- Sau tiêm, thuốc có tác dụng trong vòng 6 tháng, nếu tình trạng đau xuất hiện trở lại thì nên tái khám để bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán điều trị thích hợp.
- Tác dụng phụ thường gặp nhất là yếu khu trú các cơ lân cận với mức độ thường nhẹ và cải thiện dần trong khoảng 2 – 4 tuần sau tiêm. Do đó, luôn luôn khuyến khích thực hiện theo hướng dẫn tiêm cho từng bệnh lý và không vượt quá liều khuyến cáo của các hướng dẫn thực hành lâm sàng y khoa.