Theo thống kê của Tổ chức Ghi nhận Ung thư Toàn cầu (GLOBOCAN), 5 loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới Việt Nam là:
- Ung thư gan,
- Ung thư phổi,
- Ung thư dạ dày,
- Ung thư đại trực tràng,
- Ung thư tiền liệt tuyến.
Bệnh ung thư thường phát triển âm thầm, khi phát hiện thường vào giai đoạn muộn, khó điều trị, vì vậy, việc tầm soát ung thư rất quan trọng giúp phát hiện sớm và can thiệp kịp thời có ý nghĩa rất lớn.
UNG THƯ GAN
Tầm soát ung thư gan định kỳ
- Siêu âm gan: giúp phát hiện khối u gan từ khi còn nhỏ (khoảng 1cm).
- Xét nghiệm AFP (Alpha-fetoprotein): Nồng độ AFP tăng cao có thể là dấu hiệu của ung thư gan.
- Chụp CT hoặc MRI: Các phương pháp này giúp quan sát khối u gan rõ hơn, đánh giá tổn thương gan chính xác hơn.
Đối tượng nên tầm soát ung thư gan
- Người mắc viêm gan B hoặc C mạn tính. Người bị xơ gan.
- Người có tiền sử gia đình mắc ung thư gan.
- Người nghiện rượu.
UNG THƯ PHỔI
Tầm soát ung thư phổi định kỳ
- Chụp cắt lớp vi tính liều thấp (LDCT): là phương pháp tầm soát ung thư phổi hiệu quả nhất hiện nay, giúp phát hiện khối u phổi từ khi còn nhỏ, được khuyến nghị cho những người có nguy cơ cao mắc ung thư phổi.
- Chụp X-quang phổi: là phương pháp chẩn đoán hình ảnh cơ bản, có thể giúp phát hiện các tổn thương ở phổi. Tuy nhiên, phương pháp này có độ nhạy thấp hơn LDCT.
Đối tượng nên tầm soát ung thư phổi
- Người hút thuốc lá hoặc đã từng hút thuốc lá.
- Người tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động.
- Người tiếp xúc với các chất gây ung thư như amiăng, radon.
- Người có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi và người trên 50 tuổi.
UNG THƯ DẠ DÀY
Tầm soát ung thư dạ dày định kỳ
- Nội soi dạ dày: giúp quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, phát hiện các tổn thương nhỏ, đồng thời lấy mẫu sinh thiết để xét nghiệm tế bào học.
- Xét nghiệm máu tìm kháng nguyên ung thư (CEA, CA 19-9, CA 72-4). Nếu dương tính, nghi ngờ ung thư dạ dày, cần làm nội soi và sinh thiết để xác định.
Đối tượng nên tầm soát ung thư dạ dày
- Người trên 40 tuổi, đặc biệt là nam giới. Người hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia.
- Người có tiền sử gia đình mắc ung thư dạ dày.
- Người có các bệnh lý dạ dày như viêm loét dạ dày tá tràng, polyp dạ dày. Người nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori.
- Người có thói quen ăn uống không lành mạnh: ăn nhiều đồ muối chua, hun khói, ít rau xanh.
UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG
Tầm soát định kỳ
- Xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân (FOBT): Nếu dương tính, nghĩa là có chảy máu trong đường tiêu hóa, cần thực hiện nội soi đại tràng để tìm nguyên nhân, có thể do chảy máu từ khối u.
- Nội soi đại tràng: là phương pháp tốt nhất để phát hiện polyp hoặc ung thư ở giai đoạn sớm. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể cắt bỏ polyp để ngăn ngừa ung thư.
- Chụp CT đại tràng ảo: sử dụng tia X và máy tính để tạo ra hình ảnh chi tiết của đại tràng. Nếu phát hiện bất thường, cần thực hiện nội soi đại tràng để xác nhận.
Đối tượng nên tầm soát
- Người trên 50 tuổi. Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng hoặc polyp. Người có polyp đại tràng.
- Người có bệnh viêm ruột (viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn).
- Người có lối sống ít vận động, béo phì, hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, chế độ ăn nhiều thịt đỏ, ít rau xanh.
UNG THƯ TIỀN LIỆT TUYẾN
Xét nghiệm PSA (Prostate-Specific Antigen): Nồng độ PSA cao trên 10 có thể nghi do ung thư tiền liêt tuyến nhưng muốn xác định ung thư cần phải thực hiện các phương pháp khác.
Thăm khám trực tràng (DRE – Digital Rectal Exam): giúp phát hiện các bất thường về kích thước, hình dạng hoặc độ cứng của tuyến tiền liệt.
Siêu âm tuyến tiền liệt: giúp xác định kích thước và cấu trúc của tuyến tiền liệt, đồng thời phát hiện các khối u.
MRI tuyến tiền liệt: giúp phát hiện được các tổn thương sớm hơn mà các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác có thể bỏ sót. Giúp đánh giá mức độ xâm lấn của ung thư tuyến tiền liệt nếu có, từ đó đánh giá giai đoạn ung thư. Ngoài ra, còn giúp hướng dẫn sinh thiết tổn thương nghi ngờ.
Sinh thiết tuyến tiền liệt: là phương pháp lấy mẫu mô từ tuyến tiền liệt để xét nghiệm tế bào học, giúp chẩn đoán xác định ung thư.
Đối tượng nên tầm soát:
- Nam giới trên 50 tuổi.
- Nam giới có tiền sử gia đình mắc ung thư tiền liệt tuyến.
- Nam giới người Mỹ gốc Phi.
KẾT LUẬN
Ung thư là một trong những mối đe dọa lớn đối với sức khỏe nam giới, việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo và thực hiện tầm soát định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện và điều trị hiệu quả. Bên cạnh đó, duy trì lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống khoa học và từ bỏ các thói quen có hại như hút thuốc, uống rượu bia cũng góp phần giảm nguy cơ mắc bệnh. Nam giới cần quan tâm hơn đến sức khỏe của mình để bảo vệ bản thân và gia đình trước những nguy cơ do ung thư gây ra.
Tài liệu tham khảo
- American Cancer Society, Cancer Facts for Men, https://www.cancer.org/cancer/risk-prevention/understanding-cancer-risk/cancer-facts/cancer-facts-for-men.html, 2023
- Bệnh viện Ung bướu Hà Nội, Các bệnh ung thư thường gặp ở nam giới, https://benhvienungbuouhanoi.vn/cac-benh-ung-thu-thuong-gap-o-nam-gioi
Bài viết được biên soạn bởi: BS.CKI Lê Tuấn Anh
Bác sĩ khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa Hồng Hưng
———————————————————————–
BỆNH VIỆN ĐA KHOA HỒNG HƯNG
Thời gian hoạt động: Khám ngoại trú từ Thứ hai đến Chủ nhật hàng tuần, buổi sáng 7h00 – 12h00, buổi chiều 13h00 – 16h00, ngoài giờ: 16h – 19h | Cấp cứu: 24/7
- Địa chỉ: 82 Phạm Văn Đồng, TX. Hòa Thành, Tây Ninh
- Hotline: 0276 3836 991 – 0941 696 939
- Email: dichvukhachhang@honghunghospital.com.vn
- Fanpage: