Insulin là một loại hormone do tuyến tụy sản xuất, đóng vai trò như chiếc “chìa khóa” mở cửa cho đường (glucose) đi vào tế bào, từ đó tạo năng lượng cho cơ thể hoạt động. Nhưng khi cơ thể bạn bắt đầu kháng insulin – nghĩa là không “nhận lệnh” của insulin như trước – thì lượng đường sẽ không được chuyển hóa hiệu quả, dẫn đến tình trạng đường huyết tăng cao. Đây là bước khởi đầu âm thầm dẫn tới bệnh tiểu đường type 2 và nhiều rối loạn chuyển hóa nguy hiểm khác.
Dấu hiệu cảnh báo sớm tình trạng kháng insulin
Kháng insulin thường âm thầm và không gây triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, bạn hãy lưu ý một số biểu hiện sau:
- Luôn cảm thấy mệt mỏi, đói cồn cào, dù mới ăn xong.
- Thèm ngọt, thích ăn tinh bột (bánh mì, cơm trắng, mì gói…).
- Vòng bụng tăng, khó giảm cân, dễ tích mỡ vùng eo.
- Da sạm, sẫm màu ở cổ, nách hoặc vùng háng (dấu hiệu “gai đen”).
- Kèm theo rối loạn kinh nguyệt ở nữ giới hoặc mụn trứng cá kéo dài.
Nếu bạn thấy mình có những dấu hiệu trên, đừng chủ quan. Hãy đến cơ sở y tế để được kiểm tra đường huyết và tư vấn chuyên sâu.
Tại sao cơ thể lại kháng insulin?
Có nhiều nguyên nhân khiến cơ thể dần mất đi khả năng sử dụng insulin hiệu quả:
- Di truyền: Một số người có yếu tố gen khiến insulin hoạt động kém hơn hoặc tuyến tụy sản xuất insulin không đủ.
- Thừa cân – béo bụng: Mỡ nội tạng, đặc biệt ở vùng bụng, tiết ra các chất gây viêm làm rối loạn tín hiệu của insulin. Ngoài ra, mỡ dư thừa còn làm tăng axit béo tự do trong máu – “chất độc” làm tê liệt hoạt động của insulin.
- Ít vận động: Khi cơ bắp không hoạt động thường xuyên, glucose không được tiêu thụ hiệu quả, gây ứ đọng và kháng insulin.
- Chế độ ăn uống không hợp lý: Ăn nhiều tinh bột trắng (như cơm trắng, bánh mì trắng), đồ ngọt, thức ăn nhanh, ít rau quả – tất cả góp phần đẩy nhanh quá trình kháng insulin.
- Căng thẳng kéo dài: Khi bạn bị stress, cơ thể tiết ra nhiều hormone cortisol – một thủ phạm làm tăng đường huyết và giảm tác dụng của insulin.
- Tuổi tác: Khi lớn tuổi, chức năng chuyển hóa giảm, tế bào beta tụy yếu đi, dẫn đến giảm độ nhạy insulin.
- Bệnh lý viêm mạn tính: Một số bệnh như viêm gan, lupus, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) ở nữ… cũng liên quan đến kháng insulin.
Hậu quả nếu không điều trị kịp thời
Nếu không được phát hiện và kiểm soát, kháng insulin có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng:
- Tiểu đường type 2.
- Tăng huyết áp và các bệnh tim mạch.
- Rối loạn mỡ máu (tăng triglyceride, giảm HDL).
- Gan nhiễm mỡ không do rượu.
- Béo phì khó kiểm soát.
Đây là những “kẻ thù thầm lặng” đang đe dọa sức khỏe của bạn mỗi ngày nếu không thay đổi lối sống kịp thời.
Phòng ngừa và cải thiện tình trạng kháng insulin – Bạn hoàn toàn làm được!
Giảm cân hợp lý: Chỉ cần giảm 5 – 10% trọng lượng cơ thể cũng có thể cải thiện rõ rệt độ nhạy insulin. Ưu tiên tập trung giảm mỡ bụng bằng cách kết hợp tập cardio (đi bộ, đạp xe, bơi) và tập kháng lực (tạ, chống đẩy).
Ăn uống lành mạnh:
- Hạn chế đường, tinh bột trắng: thay bằng gạo lứt, bánh mì đen, khoai lang.
- Tăng cường rau xanh, trái cây ít ngọt như táo, bơ, lê.
- Ưu tiên chất béo tốt từ cá biển, dầu olive, các loại hạt.
- Uống đủ nước, hạn chế đồ uống có đường và cồn.
Vận động đều đặn:
- Chỉ cần 30 phút mỗi ngày, bạn đã giúp cơ thể tiêu thụ đường hiệu quả.
- Tập luyện giúp cơ bắp nhạy cảm hơn với insulin, giảm nguy cơ tiểu đường.
Ngủ đủ, giảm stress:
- Ngủ ít hơn 6 giờ mỗi đêm sẽ làm tăng nguy cơ kháng insulin.
- Hãy thực hành thiền, yoga, hít thở sâu, đi bộ thư giãn để giảm căng thẳng.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ:
- Đừng chờ đến khi có triệu chứng mới đi khám.
- Xét nghiệm đường huyết lúc đói, HbA1c là những chỉ số quan trọng để phát hiện sớm tiền tiểu đường và kháng insulin.
Lời kết
Kháng insulin là một rối loạn chuyển hóa phổ biến và nguy hiểm, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và cải thiện nếu chúng ta thay đổi lối sống kịp thời. Mỗi bước đi bộ, mỗi bữa ăn lành mạnh, mỗi giờ ngủ đủ chính là những “liều thuốc” quý giá để giúp bạn kiểm soát insulin và bảo vệ sức khỏe lâu dài. Hãy bắt đầu từ hôm nay!
Nếu bạn cần tư vấn hoặc muốn kiểm tra tình trạng đường huyết, hãy đến Khoa Khám Ngoại trú – Bệnh viện Đa khoa Hồng Hưng. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên hành trình sống khỏe!
Biên soạn bởi: BS.CKI Nguyễn Thị Lệ Hồng
Khoa Khám Ngoại trú – Bệnh viện Đa khoa Hồng Hưng
Tài liệu tham khảo
- Angelidi AM, Filippaios A, Mantzoros CS. Severe insulin resistance syndromes. J Clin Invest. 131(4):e142245.
- Li M, Chi X, Wang Y, et al. Trends in insulin resistance: insights into mechanisms and therapeutic strategy. Signal Transduct Target Ther. 2022;7:216.
Để được tư vấn cụ thể hoặc đăng ký thăm khám tại BVĐK Hồng Hưng, Quý khách hàng có thể liên hệ đặt lịch với chúng tôi:
- Qua Hotline: (0276) 3836 991 – 0941 6969 39
- Qua ứng dụng “BV Hồng Hưng – Đăng ký Khám bệnh”: Trên CH Play (Android)& Trên App Store (iOS)
——————————————————
BỆNH VIỆN ĐA KHOA HỒNG HƯNG
Thời gian hoạt động: Khám ngoại trú từ Thứ hai đến Chủ nhật hàng tuần, buổi sáng 6h00 – 12h00, buổi chiều 13h00 – 16h00, ngoài giờ: 16h – 19h | Cấp cứu: 24/7
- Địa chỉ: 82 Phạm Văn Đồng, Hiệp Long, Thanh Điền, Tây Ninh
- Hotline: 0276 3836 991 – 0941 696 939
- Email: dichvukhachhang@honghunghospital.com.vn
- Fanpage: