Thiếu máu là gì?

Thiếu máu là tình trạng giảm số lượng hồng cầu hoặc nồng độ huyết sắc tố (hemoglobin) trong máu của người bệnh so với người cùng giới, cùng lứa tuổi và cùng điều kiện sống, gây ra các biểu hiện thiếu oxy ở các mô và tổ chức của cơ thể.
Mức độ giảm hemoglobin trong máu xuống 5% so với giá trị tham chiếu (theo tuổi, giới, điều kiện sống) có giá trị chẩn đoán xác định tình trạng thiếu máu

Nguyên nhân gây thiếu máu

Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra tình trạng thiếu máu, bao gồm:
– Thiếu máu do giảm sản xuất máu tại tủy xương:
– Thiếu máu thiếu sắt: do cung cấp không đủ hoặc do những bệnh lý gây mất máu dẫn đến kém hấp thu như giun móc, viêm loét dạ dày, cường kinh, rong kinh ở phụ nữ, trĩ chảy máu.
– Thiếu máu do thiếu acid folic: thường gặp ở bệnh nhân nghiện rượu, kém hấp thu…
– Thiếu vitamin B12: do cắt dạ dày, thiểu năng tuyến tụy, viêm hay cắt đoạn hồi tràng.
Do bất thường di truyền: bất thường trong cấu tạo chuỗi Hemoglobin hồng cầu, dẫn đến thời gian sống của hồng cầu rút ngắn gây ra bệnh Thalassemia.
Tán huyết miễn dịch: do trong cơ thể tồn tại kháng thể bất thường chống lại hồng cầu, làm hồng cầu bị vỡ gây nên hiện tượng thiếu máu.
Suy tủy xương: do tình trạng tủy xương không sản xuất đủ tế bào máu cần thiết cho cơ thể, nguyên nhân do nhiễm trùng, hóa chất, tia xạ, di truyền…
Suy thận mạn: gây ra giảm tế bào cạnh cầu thận, giảm lượng Erythropoietin.
Thiếu máu do mất máu: Người bệnh có thể mất các tế bào hồng cầu khi bị chảy máu. Đặc biệt thường gặp trong các trường hợp chảy máu kéo dài mà người bệnh có thể không nhận thấy gồm các bệnh về đường tiêu hóa như: trĩ, viêm dạ dày và ung thư.
Thiếu máu do sản xuất tế bào hồng cầu giảm hoặc bị lỗi.
Thiếu máu do sự phá hủy các tế bào hồng cầu.

Làm sao biết bản thân có đang bị thiếu máu hay không, thiếu máu gây ảnh hưởng thế nào?

Có nhiều triệu chứng có thể xuất hiện khi bạn bị thiếu máu. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến:

Da và niêm mạc xanh xao, nhợt nhạt. Móng khô dễ gãy, tóc dễ rụng.
Ù tai, hoa mắt, chóng mặt.
Chán ăn, rối loạn tiêu hóa.
Mệt mỏi, hồi hộp, nhịp tim nhanh.
Rối loạn hệ nội tiết, nữ có thể vô kinh.
Khó thở không rõ nguyên nhân.
Đau ngực: Thiếu oxy đến tim có thể gây ra đau ngực.
Thèm ăn thứ không phải đồ ăn: Một trong những dấu hiệu thiếu máu kỳ lạ nhất mà bạn có thể gặp phải chính là thèm ăn những thứ bất thường, không phải là thức ăn.
Suy nhược cơ thể: thường xuyên cảm thấy mệt mỏi nghiêm trọng, ngay cả khi đã ngủ đủ giấc.
Đau đầu đi kèm chóng mặt: Tình trạng thiếu máu và thiếu sắt đôi khi có thể gây đau đầu, đặc biệt ở phụ nữ, với mức độ từ nhẹ đến dữ dội. Sản phụ đang mang thai nếu thiếu máu kéo dài sẽ tăng khả năng sinh non, sơ sinh bị thiếu máu suy dinh dưỡng.

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào của thiếu máu, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời. Để chẩn đoán thiếu máu, bác sĩ sẽ thực hiện một số bước sau:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu lâm sàng của thiếu máu.
Xét nghiệm máu: Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thực hiện xét nghiệm máu tổng quát để kiểm tra lượng huyết sắc tố và số lượng hồng cầu trong máu. Xét nghiệm này cũng giúp phát hiện sớm các bệnh về máu và các tình trạng rối loạn, chẳng hạn như thiếu máu, nhiễm trùng, vấn đề đông máu, ung thư máu và rối loạn hệ miễn dịch.
Phân độ thiếu máu: Bác sĩ sẽ phân độ thiếu máu dựa trên mức độ nghiêm trọng của bệnh, diễn biến bệnh và nguyên nhân gây ra thiếu máu.
Khám sức khỏe tổng quát: Bác sĩ cũng có thể yêu cầu bạn thực hiện một số xét nghiệm khác để kiểm tra tình trạng sức khỏe tổng thể và tìm ra nguyên nhân gây ra thiếu máu.

Điều trị thiếu máu

Bổ sung sắt, vitamin B12, acid folic và các loại vitamin, khoáng chất khác: Đây là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho thiếu máu do thiếu hụt các chất tạo máu.
Sử dụng corticosteroid, các thuốc ức chế hệ miễn dịch: Đây là phương pháp điều trị cho thiếu máu do tán huyết miễn dịch.
Sử dụng erythropoietin: giúp tủy xương tạo được nhiều tế bào máu hơn, thường được sử dụng trong điều trị thiếu máu mạn tính trong suy thận.
Truyền máu hoặc ghép tủy xương: Đây là phương pháp điều trị cho thiếu máu không tái tạo hoặc thiếu máu nặng.

Phòng ngừa thiếu máu:

Ăn uống hợp vệ sinh và khoa học: Khẩu phần ăn phải có đầy đủ các chất, hợp khẩu vị, hạn chế các gia vị nhân tạo, hương liệu.
– Chất sắt: Thực phẩm giàu chất sắt bao gồm thịt đỏ và các loại thịt khác, họ đậu, ngũ cốc, rau lá có màu xanh đậm và trái cây sấy khô.
– Folate: được tìm thấy trong trái cây và nước ép trái cây, rau lá xanh đậm, đậu xanh, đậu thận, đậu phộng và các sản phẩm ngũ cốc như: bánh mì, ngũ cốc, mì ống và gạo.
– Vitamin B12: Thực phẩm giàu vitamin B-12 bao gồm thịt động vật, các sản phẩm từ sữa động vật và các sản phẩm ngũ cốc, đậu nành…
– Vitamin C: Thực phẩm giàu vitamin C bao gồm trái cây và nước ép, rau xanh.
– Sử dụng thuốc bổ sung hàm lượng sắt (Fe).
Tập luyện thể dục thường xuyên: Việc tập luyện thể dục thường xuyên giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ mắc bệnh.
Khám sức khỏe định kì: Việc khám sức khỏe định kì giúp sàng lọc và phát hiện sớm các bệnh lý, bao gồm thiếu máu.
Nghỉ ngơi hợp lí, tránh làm việc quá sức: Việc nghỉ ngơi đầy đủ và tránh làm việc quá sức giúp cơ thể phục hồi và giảm nguy cơ mắc bệnh.
Tránh thay đổi thân nhiệt đột ngột: Thay đổi thân nhiệt đột ngột có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe, bao gồm thiếu máu.

Kết luận

Lời khuyên cho mọi người, dù ở tình trạng sức khỏe hay độ tuổi nào chúng ta cũng cần quan tâm đến thể trạng cơ thể, lắng nghe và hiểu rõ nó. Ăn uống khoa học, sống lành mạnh và thăm khám định kỳ là cách phòng ngừa tất cả bệnh tật hiệu quả nhất, phát hiện sớm và tuân thủ điều trị sớm luôn là điều tiên quyết cho một cuộc sống khỏe và hạnh phúc.

Tài liệu tham khảo

Bộ Y Tế – Quyết định số 1832/QĐ-BYT ngày 01 tháng 7 năm 2022 về việc ban hành tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị một số bệnh huyết học”.
https://vienhuyethoc.vn

Bản tin y tế, Tin tức

Thiếu máu và những điều bạn cần biết