ThS.BS. Nguyễn Hải Đăng
Bác sĩ điều trị tại Trung tâm Da liễu – Thẩm mỹ Hồng Hưng
Ung thư da là một bệnh nguy hiểm, tuy nhiên không phải ai cũng biết cách nhận biết một khối u da hay nốt ruồi có tiềm năng ung thư hay không. Nhận diện sự thay đổi của thương tổn sắc tố trên da là cách để phát hiện sớm ung thư da.
Ung thư da là gì?
Ung thư da là một bệnh mà các tế bào ác tính được hình thành trong mô da. Thường do biến đổi của 3 loại tế bào ở lớp thượng bì: tế bào đáy, tế bào gai, tế bào sắc tố và tạo ra 3 loại ung thư da tương ứng.
Ung thư tế bào đáy: là ung thư của lớp tế bào nằm sâu nhất của thượng bì, là ung thư da thường gặp nhất, ít nguy hiểm nhất. Biểu hiện thương tổn có thể màu đỏ, tím, có dạng sẩn ngọc trai, khô, tróc vảy. Vị trí thường ở khu vực tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng mặt trời.Có thể tạo ra vết loét lâu lành. Ung thư phát triển chậm.
Ung thư tế bào gai: Ung thư của các tế bào nằm trên lớp đáy thượng bì. Tổn thương màu đỏ, dày, tróc vảy, dễ chảy máu, đóng mài hoặc loét. Vị trí thường ở vùng tiếp xúc thường xuyên với ánh sáng mặt trời. Tiến triển nhanh trong vài tháng. Thường xuất hiện ở người trên 50 tuổi
Ung thư tế bào hắc tố: là ung thư của các tế bào sắc tố, các tế bào này nằm rải rác giữa các tế bào đáy, có chức năng sản xuất melanin để tạo ra màu cho làn da. Đây là loại ung thư ác tính nhất trong các ung thư da, nếu không điều trị có thể lan ra các vị trí khác của cơ thể. Biểu hiện là một sẩn/ nốt hoặc mảng sắc tố thay đổi về hình dạng, kích thước, màu sắc theo thời gian. Mật độ cứng chắc, có thể chảy máu, rỉ dịch và đóng mài.
Nốt ruồi là một khối u tế bào sắc tố lành tính ở da khá phổ biến, có thể xuất hiện từ lúc mới sinh hay bất kì độ tuổi nào. Nốt ruồi thường lành tính và vô hại, tuy nhiên nó có nguy cơ và có thể trở nên ác tính. Một nốt ruồi lành tính có thể hình tròn hoặc oval, đường kính từ vài mm đến vài cm, giới hạn rõ, màu đỏ, nâu, đen hoặc màu da. Khi nốt ruồi có những biểu hiện bất thường như lớn nhanh, ngứa hoặc châm chích, tiết dịch hoặc rỉ máu, bề mặt gồ ghề hoặc tróc vảy, loét hay có bất kỳ sự thay đổi nào thì bạn cần phải đến gặp bác sĩ để đánh giá nguy cơ ung thư và cho bạn lời khuyên khi nào cần can thiệp y tế hay thực hiện các xét nghiệm chuyên biệt hơn.
Ung thư da có thể chữa khỏi hay không?
Hai loại ung thư da thường gặp nhất là ung thư tế bào đáy và ung thư tế bào gai. Chúng thường chỉ giới hạn ở thượng bì, ít khi ăn sâu xuống phía dưới. Nên thường được phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.
Ung thư tế bào sắc tố thường lan rộng sang các mô xung quanh và có thể di căn, do đó tiên lượng khá xấu. Ung thư da được điều trị kịp thời sẽ có tiên lượng tốt hơn so với điều trị chậm trễ. Vì vậy việc tầm soát phát hiện sớm ung thư là điều cần thiết. Không đợi đến khi có nhiều triệu chứng xuất hiện, ung thư có thể đã lan rộng.
Tầm soát ung thư da như thế nào?
Mọi người cần thuờng xuyên tự đánh giá tổn thương sắc tố trên da của mình. Sử dụng gương để có thể nhìn thấy các vùng khó quan sát như lưng, da đầu hoặc đôi khi có thể nhờ người thân, bạn bè kiểm tra giúp. Các đặc điểm của tổn thương sắc tố có khả năng ung thư da, cần phải đến gặp bác sĩ da liễu:
- Tổn thương có hình ảnh không đối xứng 2 bên.
- Tổn thương có rìa không tròn đều và có xu hướng lan rộng.
- Tổn thương loang lổ nhiều màu sắc như đen, đỏ, trắng, xám.
- Tổn thương ngày càng to hoặc tiến triển và biến đổi nhanh chóng.
- Tổn thuơng có bề mặt gồ ghề, tróc vảy và loét hoặc chảy máu, tiết dịch.
- Tổn thương có cảm giác ngứa, châm chích.
- Tổn thương có biểu hiện khác với các nốt sắc tố khác.
Bác sĩ da liễu sẽ quan sát các thương tổn sắc tố thật cẩn thận để đánh giá nguy cơ ác tính. Nếu cần thiết, bác sĩ có thể đề nghị sinh thiết da vùng thương tổn, mẫu mô sẽ được quan sát dưới kính hiển vi bởi bác sĩ chuyên khoa giải phẫu bệnh để tìm xem có tế bào ác tính hay không.Các bệnh nhân đã mắc ung thư da cần được kiểm tra da thường xuyên hơn so với người khỏe mạnh
Kết luận
Phần lớn ung thư da có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Có 7 đặc điểm để giúp nhận diện một sang thương da bất thường, có nguy cơ ung thư. Khi phát hiện một thương tổn da có dấu hiệu bất thường, bạn hãy đến gặp bác sĩ để được kiểm tra càng sớm càng tốt
Bài viết thuộc Bản tin Y tế Hồng Hưng | Số 1 – năm 2023,
Chủ đề: Các bệnh lý về da & chăm sóc sắc đẹp
(xem toàn bộ bản tin: Tại đây)
Tài liệu tham khảo
- Bệnh học da liễu tập 1, Trần Hậu Khang, bô môn Da Liễu trường Đại học Y Hà Nội, NXB Y học Hà Nội 2017
- Fitzpatrick’s “Color atlat and synopsis of clinical Dermatology 7th”
- cancer.gov/types/skin/patient/skin-screening-pdq
- cancer.org.au/cancer-information/causes-and-prevention/sun-safety/check-for-signs-of-skin-cancer